- หน้าแรก
- บทความน่ารู้
- โรคกระเพาะอาหาร
- 27 Mar 2024
โรคกระเพาะอาหาร (แสบร้อนทางเดินอาหาร…เหมือนมีอาหารไม่ย่อย)
อาการของโรคกระเพาะอาหาร มักจะมีอาการใกล้กับบริเวณใต้ลิ้นปี่ บริเวณเหนือสะดือขึ้นไป มีอาการแสบร้อน อีกทั้งมีอาการแน่นหน้าอก เบื่ออาหาร เรอเปรี้ยว คลื่นไส้อาเจียนร่วมด้วย ซึ่งบริเวณดังกล่าวจะมีอวัยวะที่เกี่ยวข้องคือ กระเพาะอาหาร ตับอ่อน ตับ ถุงน้ำดี ในทางแพทย์แผนจีนโบราณจะให้คำนิยามอาการเหล่านี้ว่า อาการ “ปวดกระเพาะอาหาร” หรือ “โรคแสบร้อนกลางกระเพาะอาหาร” ในทางการแพทย์แผนปัจจุบัน มักจะอธิบายอาการเหล่านี้ว่าเป็นโรคกระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรัง หรือระบบการย่อยอาหารทำงานผิดปกติ ในทางคลินิกมักจะพบเจอในกลุ่มผู้ป่วยที่มี อาการเกี่ยวกับโรคกระเพาะอาหาร โรคมะเร็งกระเพาะอาหาร โรคถุงน้ำดีอักเสบ โรคนิ่วในถุงน้ำดี โรคแผลในกระเพาะอาหาร มักจะเกี่ยวกับกระเพาะอาหารเป็นหลัก อีกทั้งยังมีความสัมพันธ์กับม้าม ตับ ถุงน้ำดีและไต สาเหตุของการเกิดโรค มักจะมีปัจจัยมาจากภายนอก เช่นความเย็นที่เข้ามากระทบบริเวณกระเพาะอาหาร การรับประทานอาหารที่ผิดสุขลักษณะ อารมณ์แปรปรวน รวมไปถึงอาการม้ามและกระเพาะอาหารพร่องทำให้การย่อยอาหารทำงานลดน้อยลง
1. ปัจจัยภายนอก: ความเย็น ความร้อนกระทบกระเพาะอาหาร ลมปราณกระเพาะอาหารติดขัด ความสามารถในการย่อยอาหารลดลง ทำให้มีอาการปวดกระเพาะอาหาร
2. อาหาร: อาหารที่ไม่ย่อย รวมไปถึงการรับประทานอาหารที่น้อยเกินไป หรือรับประทานอาหารอิ่มจนเกินไป มักจะทำลายม้ามและกระเพาะอาหาร ลมปราณกระเพาะอาหารอุดกั้น ทำให้ความสามารถในการย่อยอาหารลดลง เมื่อลมปราณเดินทางไม่สะดวกก็จะทำให้เกิดอาการปวดกระเพาะอาหารขึ้นได้ อีกทั้งการรับประทานอาหารที่มีรสเผ็ด อาหารหวานมัน เช่น เหล้าเบียร์ ของทอดของหวาน มักจะก่อให้เกิดความร้อนสะสมเกิดเป็นอาการปวดแสบร้อนกระเพาะอาหารขึ้นมาได้
3. อารมณ์: อารมณ์โกรธ ครุ่นคิด วิตกกังวลมักจะกระทบการกระจายลมปราณตับ เมื่อลมปราณตับติดขัดเป็นก้อน มักจะทำให้ลมปราณกระเพาะอาหารติดขัดไปด้วย เมื่อลมปราณของตับติดขัดเป็นระยะเวลานานจะก่อให้เกิดความร้อนภายใน เกิดไฟในกระเพาะอาหาร มักจะพบเจออาการปวดแสบร้อนกระเพาะอาหารขึ้นมาได้ หากปล่อยไว้นาน จะส่งผลกระทบไปถึงการไหลเวียนของเลือด เมื่อไหร่ที่กระทบจนถึง ระบบการไหลเวียนลมปราณและเลือดแล้วมักจะทำให้มีอาการปวดแหลมเหมือนเข็มทิ่มบริเวณกระเพาะอาหารชัดเจนมากขึ้น
4. ร่างกายอ่อนแอ: เกิดได้จากการทำงานหนักจนเกินไป อาหารที่ไม่ถูกสุขลักษณะ รวมไปถึงการปล่อยให้เกิดโรคกระเพาะเรื้อรัง มักจะทำให้ม้ามและกระเพาะอาหารเสียสมดุล การทำงานลดน้อยลง
1. ปัจจัยภายนอก: ความเย็น ความร้อนกระทบกระเพาะอาหาร ลมปราณกระเพาะอาหารติดขัด ความสามารถในการย่อยอาหารลดลง ทำให้มีอาการปวดกระเพาะอาหาร
2. อาหาร: อาหารที่ไม่ย่อย รวมไปถึงการรับประทานอาหารที่น้อยเกินไป หรือรับประทานอาหารอิ่มจนเกินไป มักจะทำลายม้ามและกระเพาะอาหาร ลมปราณกระเพาะอาหารอุดกั้น ทำให้ความสามารถในการย่อยอาหารลดลง เมื่อลมปราณเดินทางไม่สะดวกก็จะทำให้เกิดอาการปวดกระเพาะอาหารขึ้นได้ อีกทั้งการรับประทานอาหารที่มีรสเผ็ด อาหารหวานมัน เช่น เหล้าเบียร์ ของทอดของหวาน มักจะก่อให้เกิดความร้อนสะสมเกิดเป็นอาการปวดแสบร้อนกระเพาะอาหารขึ้นมาได้
3. อารมณ์: อารมณ์โกรธ ครุ่นคิด วิตกกังวลมักจะกระทบการกระจายลมปราณตับ เมื่อลมปราณตับติดขัดเป็นก้อน มักจะทำให้ลมปราณกระเพาะอาหารติดขัดไปด้วย เมื่อลมปราณของตับติดขัดเป็นระยะเวลานานจะก่อให้เกิดความร้อนภายใน เกิดไฟในกระเพาะอาหาร มักจะพบเจออาการปวดแสบร้อนกระเพาะอาหารขึ้นมาได้ หากปล่อยไว้นาน จะส่งผลกระทบไปถึงการไหลเวียนของเลือด เมื่อไหร่ที่กระทบจนถึง ระบบการไหลเวียนลมปราณและเลือดแล้วมักจะทำให้มีอาการปวดแหลมเหมือนเข็มทิ่มบริเวณกระเพาะอาหารชัดเจนมากขึ้น
4. ร่างกายอ่อนแอ: เกิดได้จากการทำงานหนักจนเกินไป อาหารที่ไม่ถูกสุขลักษณะ รวมไปถึงการปล่อยให้เกิดโรคกระเพาะเรื้อรัง มักจะทำให้ม้ามและกระเพาะอาหารเสียสมดุล การทำงานลดน้อยลง
บริเวณใกล้เคียงกัน ไม่ได้แปลว่าจะเป็นโรคเดียวกัน
โรคกระเพาะอาหาร | โรคหัวใจ | โรคปวดสีข้างลำตัว |
- ตำแหน่งที่มีอาการปวดคือบริเวณ ช่วงอกใต้ลิ้นปี่ | - ตำแหน่งที่มีอาการปวดคือบริเวณช่วงอกใกล้ลิ้นปี่ | - ตำแหน่งที่มีอาการปวดคือบริเวณชายโครงและสีข้างลำตัว |
- อาการไม่ได้เกิดขึ้นเฉียบพลัน | - อาการมักปวดขึ้นแบบเฉียบพลัน อาการปวดคล้ายเข็มทิ่ม | - อาการมีทั้งปวดขึ้นแบบเฉียบพลันและเรื้อรัง |
- มีอาการปวด เกิดขึ้นข้างเดียว | - มีอาการปวด เกิดขึ้นกลางหน้าอก | - มีอาการสีข้างลำตัว 1 - 2 ข้าง |
- มักจะมีอาการ เรอเปรี้ยว ถอนหายใจบ่อย คลื่นไส้อาเจียนร่วมด้วย | - มักจะมีอาการใจสั่นแน่นหน้าอก ร่วมด้วย | - ไม่มีอาการ ใจสั่นแน่นหน้าอก |
การแบ่งประเภทขอโรคกระเพาะอาหาร
- แบบแกร่ง - อาการปวดแบบแน่นตรึง ปวดอยู่กับที่สามารถบอกตำแหน่งได้ชัดเจน หลังจากทานอาหารแล้วมีอาการปวดมากขึ้น ร่างกายแข็งแรง ชีพจรแกร่ง
- แบบพร่อง - อาการปวดไม่รุนแรง ชอบให้กดให้นวด ปวดแบบไม่สามารถบอกตำแหน่งได้ชัดเจน หากท้องว่างแล้วจะมีอาการปวดมากยิ่งขึ้น ร่างกายทรุดโทรม ชีพจรพร่อง
- แบบปวดจากความเย็น - อาการปวดตึง บริเวณกระเพาะอาหาร มีอาการปวดรุนแรง ไม่ชอบให้กดหรือนวด เมื่อเจอความเย็นมักจะมีอาการเพิ่มขึ้น
- แบบปวดจากความร้อน - อาการปวดบริเวณกระเพาะอาหารแสบร้อน เมื่อโดนความร้อน จะทำให้อาการหนักขึ้น มีอาการปากแห้งคอแห้งกระหายน้ำ ปัสสาวะสีเข้ม อุจจาระแข็งถ่ายยาก
- แบบปวดในระดับลมปราณ - มักจะมีอาการปวดแบบแน่น ปวดเป็นพักพัก อาการเพิ่งเป็นมาไม่นาน ปวดแบบไม่สามารถระบุตำแหน่งได้ มีอาการถอนหายใจ อาการคลื่นไส้อาเจียน ร่วมด้วย
- แบบปวดในระดับเลือด - มักจะมีอาการปวดแหลมเหมือนเข็มทิ่ม ปวดอยู่กับที่สามารถบอกตำแหน่งได้ชัดเจน ในตอนกลางคืนจะมีอาการปวดเพิ่มมากขึ้น อาจมีมีอาการคลื่นไส้อาเจียนเป็นเลือด ถ่ายเป็นเลือดร่วมด้วย
- แบบประเภทลมปราณพร่อง - มักจะมีอาการปวดเรื้อรังมานาน ปวดรำคาญ หากท้องว่างอาการจะเพิ่มมากขึ้น มีอาการขับถ่ายเหลว ร่วมด้วย
วิธีการรักษาในแพทย์แผนจีนที่ตอบโจทย์โรคกระเพาะอาหาร
- โรคกระเพาะอาหารในศาสตร์การแพทย์แผนจีนมักจะใช้วิธีการปรับสมดุลลมปราณกระเพาะอาหาร เป็นหลัก ร่วมกับวิธีการลดอาการปวดร่วมด้วย
แนวทางการรักษา โดยแพทย์แผนจีนผู้เชี่ยวชาญ
- การฝังเข็มตามเส้นลมปราณ รวมถึงการกระตุ้นไฟฟ้า
- การกดจุดนวดทุยหนา
- การครอบแก้วแบบแพทย์แผนจีน
- การรับประทานสมุนไพรจีน
แนวทางป้องกัน ด้วยตัวเอง
- ปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตให้เหมาะสม ทานอาหารให้ถูกสุขลักษณะ ไม่ทานจนอิ่มเกินไปหรือปล่อยให้หิวจนเกินไป
- ควรทานอาหารรสไม่จัดจ้าน ทานอาหารที่ย่อยง่าย
- หลีกเลี่ยงการทานอาหาร ที่มีรสชาติเผ็ดร้อน หลีกเลี่ยงการดื่มชา กาแฟ และลดการสูบบุหรี่
- จัดการอารมณ์ให้แจ่มใส ควบคุมความวิตกกังวลและครุ่นคิด